ตัวละคร เนื้อเรื่องไซอิ๋ว จะเป็นการเดินทางของพระถังซัมจั๋งกับเหล่าลูกศิษย์ แต่จริงๆ แล้วเป็นการเดินทางภายในจิตใจของชาวพุทธผู้ปฏิบัติธรรม โดยแทนเป้าหมายคือ นิพพาน (ความว่างเปล่าจากความเป็นตัวตน, สุญญตา) และแทนบรรดาปีศาจที่เห้งเจียปราบคือ กิเลส ตัณหาและอวิชชาต่างๆ ที่เป็นอุปสรรคในการเดินทางของจิตใจสู่นิพพาน นั่นคือคำสอนของพุทธศาสนาที่ว่า การละวางกิเลส อันทำให้เกิดทุกข์ เพื่อบรรลุสู่การหลุดพ้น นั่นคือนิพพาน เปรียบตามหลักศาสนาพุทธ คือ พระถังซัมจั๋ง แทน “ขันติธรรม” (สังเกตว่าในเรื่องจะใจเย็น และอดทน) ส่วนลูกศิษย์ทั้งสามเป็นสัญลักษณ์ของไตรสิกขา คือ 1.เห้งเจียหรืออีกชื่อคือ หงอคง ในภาษาจีนจะแปลว่า “ปัญญาเห็นสุญญตา” เป็นสัญลักษณ์ของปัญญาอันฉลาด ว่องไว แต่ซุกซน ฟุ้งซ่านได้ จำต้องมีการบังคับให้อยู่ในร่องในรอย ซึ่งก็แทนด้วยห่วงรัดเกล้า 2ตือโป๊ยก่าย. เจ้าหมูจอมตะกละและบ้าผู้หญิง ในภาษาจีนแปลตรงๆ ว่า “ศีลแปด” นั่นคือศีลเป็นสิ่งที่ต้องควบคุม และขัดเกลาเสมอๆ เพราะง่ายที่จะหลุดไปทำผิดพลาด 3.ซัวเจ๋ง แปลจีนเป็นไทยว่า “ภูเขาทราย” เป็นสัญลักษณ์ของสมาธิ ซึ่งต้องมีความหนักแน่น สงบจึงจะคงรูปอยู่ได้ ธรรมชาติของทั้งสามสิ่งนี้คือ จะไม่อยู่กับร่องกับรอย แต่เมื่อทั้งสามมาอยู่ร่วมกันแล้วจึงจะเสถียร นั่นคือการจะบรรลุถึงนิพพานได้ ต้องใช้ทั้งปัญญา ศีล และสมาธิ ควบคู่กัน